گذري بر زندگي و سوابق مبارزاتي و سياسي آيت‌الله مهدوي‌كني رئيس مجلس خبرگان رهبري نشان از آن دارد كه همواره يار محجوب امام‌خميني(ره) و ياور صديق رهبر معظم انقلاب است.
مركز اسناد انقلاب اسلامي به بهانه انتخاب آيت‌الله مهدوي‌كني به رياست مجلس خبرگان، بخشي از زندگي‌نامه، سوابق، آثار و نظرات رئيس جديد مجلس خبرگان را منتشر كرد كه در ذيل مي‌خوانيم:
* زندگي شخصي؛
طلبه‌اي سخت‌كوش در علم‌آموزي، جدي در مبارزه
آيت‌الله محمدرضا مهدوي‌كني در ۱۴ مرداد ۱۳۱۰ در روستاي كن به دنيا آمد. ايشان پس از طي دوره دبستان در كن، وارد مدرسه علميه لرزاده در تهران شد و از محضر مرحوم آيت‌الله برهان بهره‌هاي علمي و اخلاقي فراوان برد.
آيت‌الله مهدوي‌كني در سال ۱۳۲۷ در سن ۱۷ سالگي براي ادامه تحصيل به قم مهاجرت نمود و تا سال ۱۳۴۰ در محضر استادان مبرز آن زمان همچون حضرات آيات مشكيني، حاج شيخ عبدالجواد سده‌اي(جبل عاملي)، شهيد صدوقي، سلطاني، مجاهدي، رفيعي قزويني، شعراني، علامه طباطبايي، آيت‌الله العظمي بروجردي، امام‌خميني(ره)، آيت‌الله العظمي گلپايگاني رضوان‌الله تعالي عليهم دروس عالي فقه، اصول فقه، تفسير، حكمت، كلام و دروس خارج فقه و اصول را آموخت.
آيت‌الله مهدوي‌كني پس از بازگشت به تهران در سال ۱۳۴۰، در مدرسه مروي به تدريس علوم حوزوي مشغول شد و از سال ۱۳۴۲ امامت جماعت مسجد جديد‌التاسيس جليلي در ميدان فردوسي را پذيرفت. اين مسجد پايگاه مناسبي براي فعاليت‌هاي اجتماعي و سياسي ايشان شد. مبارزات ايشان عليه حكومت طاغوت، باعث دستگيري‌هاي متعدد، تبعيد، شكنجه و زنداني‌شدن ايشان شد. آيت‌الله مهدوي‌كني آخرين عالمي است كه در روزهاي نزديك پيروزي انقلاب اسلامي براي چندمين بار دستگير و در آستانه پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي آزاد شد.
آيت‌الله مهدوي‌كني، پس از پيروزي انقلاب، از طرف حضرت امام‌خميني(ره) عهده‌دار مسؤوليت‌هاي متعددي در تاسيس نظام نوپاي اسلامي شد.
ايشان داراي يك فرزند پسر و دو فرزند دختر هستند كه همگي به تدريس در دانشگاه اشتغال دارند.
* سوابق مبارزاتي؛
آيت‌الله مهدوي‌كني با ورود به حوزه علميه و آشنايي با ديدگاه‌هاي حضرت امام‌خميني(ره) و مشاهده ظلم و ستمي كه در حق اسلام، علما و مردم مي‌شود، روش سياسي حضرت امام‌خميني(ره) را به عنوان شيوه‌اي كه مي‌تواند باعث احياي تشيع شود، برگزيد. اولين دستگيري ايشان در سن ۱۸ سالگي(۱۳۲۸ شمسي) در اردستان بود كه به شكنجه، تبعيد و زنداني شدن ايشان و بعضي از طلاب و مبلّغان همراه منجر شد. با رسيدن اين خبر به قم، مرحوم آيت‌الله‌العظمي بروجردي به نخست‌وزير وقت(اقبال) اعتراض نموده و عنوان كردند كه چرا فرزند مرا زده‌ايد و دستگير كرده‌ايد.
آيت‌الله مهدوي‌كني، در داخل حوزه علميه فعاليت سياسي خود را شروع كرد. از جمله فعاليت‌هاي مهم ايشان عضويت در مجمعي سياسي بود كه افرادي چون آيات و حجج اسلام سعادت‌پرور(پهلواني)، محمدي گيلاني، محفوظي، خادمي اصفهاني، شمس، سمندري، جنيدي، حاج شيخ عباس وراميني و... در آن حضور داشت. بخشي از فعاليت‌هاي اين مجمع صرف تحليل فضاي سياسي كشور مي‌شد. همچنين اعضاي اين مجمع سعي مي‌كردند با خريد كتب كمونيست‌ها و ماترياليستها، پس از مطالعه و مباحثه در برابر آنها پاسخ تهيه كنند و در جريانات سياسي وقت حضور داشته باشند.
از ديگر برنامه‌هاي ايشان، فعاليت در مجامع علمي و سياسي با حضور برخي دوستانشان مانند حضرات آيات شهيد مطهري، شهيد بهشتي، موسوي اردبيلي و... بوده است. در اين جلسات مباحثي مانند اقتصاد اسلامي و حكومت اسلامي مورد بحث و بررسي بوده است كه در نهايت منجر به تاسيس هسته‌هايي مثل جامعه روحانيت مبارز تهران و تهيه اساسنامه مبارزاتي و ديني براي آن شد.
فعاليت‌هاي آيت‌الله مهدوي‌كني در مسجد جليلي، جنبه‌هاي مختلف اجتماعي، فرهنگي و سياسي داشته است. اصرار ايشان بر طرح ديدگاه‌هاي حضرت امام (ره) و فعاليت‌هاي سياسي ايشان منجر شد كه پس از چندين بار دستگيري و بازداشت كوتاه مدت، هجوم به منزل و ايجاد محدوديت براي سخنراني، منبر و تدريس، نهايتاً در رمضان سال ۱۳۵۳ شمسي ايشان بازداشت و به بوكان تبعيد شوند. در ادامه، آيت الله مهدوي كني پس از روشن‌شدن نقش ايشان در پرونده ديگري كه از پرونده عمومي طرفداري از حضرت امام (ره) سنگين‌تر بود، از بوكان به مهاباد و سپس به تهران اعزام مي‌شود و در كميته مشترك ضد خرابكاري و ساواك مورد بازجويي و شكنجه‌هاي جسمي و روحي قرار مي‌گيرد. بخشي از اتهاماتي كه ساواك به ايشان وارد نمود، ارتباط با مبارزان ضد رژيم شاه و كمك مالي به خانواده زندانيان بود. ايشان به چهار سال زندان محكوم مي‌شود كه پس از دو سال و همراه با فضاي سياسي سال ۵۵ به همراه برخي ديگر از زندانيان سياسي آزاد مي‌شود.
مبارزات آيت‌الله مهدوي‌كني عليه حكومت طاغوت تا پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي زير نظر حضرت امام‌خميني(ره) ادامه مي‌يابد.
كتاب خاطرات آيت‌الله مهدوي‌كني، بيانگر نكات بسيار ارزشمندي از آن دوران و ياران زنداني مانند حضرات آيات طالقاني، هاشمي رفسنجاني، انواري و دهها تن از مبارزان روحاني، دانشگاهي و افراد ساير اصناف است.
* آثار علمي؛
بخشي از آثار علمي حضرت آيت‌الله مهدوي‌كني به قرار ذيل است:
تقريرات درس‌هاي خارج فقه آيات عظام بروجردي و خميني
كتاب نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي
كتاب اصول و مباني اقتصاد اسلامي در قرآن
كتاب بيست گفتار
كتاب شرح دعاي افتتاح
تدريس خارج فقه در دانشگاه و مدرسه علميه مروي براي دانشجويان و طلاب دوره‌هاي عالي
تدريس آيات الاحكام در مدرسه مروي و آيات اقتصادي در دانشگاه امام صادق عليه‌السلام
تدريس دوره‌هاي اخلاق اسلامي در دانشگاه امام صادق عليه‌السلام و حوزه علميه مروي
صدها سخنراني علمي در محيط‌هاي حوزوي و دانشگاهي
مصاحبه‌هاي علمي با مطبوعات و شبكه‌هاي تلويزيوني
راهنمايي چندين پايان‌نامه كارشناسي ارشد و دكتري
* سمت‌هاي اجرايي؛
يار محجوب امام، ياور صديق رهبر
آيت‌الله مهدوي كني پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي سمت‌هاي مختلفي را عهده‌دار بوده است كه از جمله آنها مي‌توان به موارد ذيل اشاره كرد:
۱- مسئوليت‌هاي سابق:
عضويت در حلقه اوليه شوراي انقلاب از طرف حضرت امام‌خميني(ره) (اولين سمت ايشان كه در زمان حضور حضرت امام(ره) در پاريس به ايشان سپرده شد. حلقه اوليه شوراي انقلاب شامل حضرات شهيد مطهري، شهيد بهشتي، شهيد باهنر رحمهم الله و حضرات خامنه‌اي، هاشمي رفسنجاني، موسوي اردبيلي و مهدوي كني بود. به تدريج اعضاي ديگر روحاني و دانشگاهي با تصويب جمع به آنان اضافه شد).
عضويت در كميته استقبال از حضرت امام‌خميني(ره)
سرپرستي كميته انقلاب اسلامي (به عنوان اولين نهاد انقلابي مسلح براي حفظ انقلاب به پيشنهاد شهيد مطهري (ره) و دستور حضرت امام خميني (ره))
عضويت به عنوان فقيه در شوراي نگهبان قانون اساسي(دو مرتبه)
نمايندگي حضرت امام‌خميني(ره) در هيات حل اختلاف مسؤولان نظام و چندين ماموريت مشابه در حوادث مهم دوران انقلاب
وزارت كشور در كابينه شهيد رجايي و شهيد باهنر
نخست‌وزيري پس از شهادت شهيدان رجايي و باهنر
عضويت در ستاد انقلاب فرهنگي به حكم حضرت امام‌خميني(ره)
عضويت در شوراي عالي انقلاب فرهنگي به حكم حضرت امام‌خميني(ره) و مقام معظم رهبري
مسؤوليت ستاد كمك‌رساني به مردم مناطق بمباران شده
عضويت در شوراي بازنگري قانون اساسي
رياست مركز رسيدگي به امور مساجد
عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام
۲- مسؤوليت‌هاي فعلي
مؤسس و دبير كل جامعه روحانيت مبارز
رياست دانشگاه امام صادق عليه‌السلام
توليت حوزه علميه مروي به همراه موقوفات وابسته، به حكم حضرت امام‌خميني(ره)
عضو و رييس مجلس خبرگان رهبري
